تبادل
لینک هوشمند
- راههای شناخت خدا
برای شناختن خدای متعال، راههای فراوان و گوناگونی وجود دارد که در کتابهای مختلف فلسفی و کلامی و بیانات پیشوایان دینی و نیز در متن کتابهای آسمانی به آنها اشاره شده است.
این دلایل و براهین از جهات مختلفی با یکدیگر تفاوت دارند: مثلاً در بعضی از آنها از مقدمات حسی و تجربی استفاده شده در حالی که بعضی دیگر از مقدمات عقلی محض، تشکیل یافته‌اند؛ و بعضی مستقیماً در صدد اثبات خدای حکیم هستند در صورتی که بعضی دیگر تنها موجدی را اثبات می‌کنند که وجودش مرهون موجود دیگری نیست (واجب الوجود) و برای شناختن صفات او می‌بایست براهین دیگری اقامه شود.
از یک نظر می‌توان دلایل خداشناسی را به راههایی تشبیه کرد که برای عبور از رودخانه‌ای وجود دارد: بعضی از آنها مانند پل چوبی ساده‌ای است که روی رودخانه کشیده شده و عابر سبکبار می‌تواند به آسانی از آن بگذرد و بزودی به منزل مقصودش برسد، بعضی دیگر مانند پل های سنگی طولانی از استحکام بیشتری برخوردار است ولی راه را طولانی‌تر می کند، و بالاخره بعضی دیگر مانند راه آهنهای پر پیچ و خم و دارای فراز و نشیب‌ها و تونل‌های عظیم است که برای عبور قطارهای سنگین ساخته شده است.
انسانی که ذهن سبکباری دارد می‌تواند از راههای خیلی ساده، خدای خود را بشناسد و به بندگی او بپردازد، اما کسی که بار سنگینی از شبهات را بر دوش کشده است باید از پل سنگی عبور کند، و بالاخره کسی که خروارها بار شبهات و وسواس را با خود حمل می‌کند باید راهی را برگزیند که دارای زیر سازی های محکم و استوار باشد هر چند پیچ و خم ها و فراز و نشیب‌های زیادی داشته باشد.
ما دراینجا نخست به راه ساده خداشناسی، اشاره می‌کنیم و سپس به بیان یکی از راههای متوسط می‌پردازیم. اما راههای پر پیچ و خم را که متوقف بر حل بسیاری از مسائل زیر بنایی فلسفی است و باید کسانی بپیمایند که ذهنشان مشوب به شبهات فراوان شده یا در صدد زدودن شبهات و نجات دادن گمراهان دور افتاده، برآمده‌اند.
ویژگی‌های راه ساده
راه ساده خدا شناسی، امتیازات و ویژگی‌هایی دارد که مهمترین آنها از این قرار است:
۱ـ این راه نیازی به مقدمات پیچیده و فنی ندارد و ساده‌ترین بیانی است که می‌توان دراین زمینه، مطرح کرد و از اینروی، برای همه مردم در هر سطحی از معلومات باشند قابل فهم و هضم است.
۲ـ این راه مستقیماً به سوی خدای آفریننده دانا و توانا رهنمون می‌شود بر خلاف بسیاری از براهین فلسفی و کلامی که نخست موجودی را به عنوان واجب الوجود اثبات می‌کند و علم و قدرت و کمیت و خالقیت و ربوبیت و دیگر صفات او را می‌بایست با براهین دیگری ثابت کرد.
۳ـ این راه، بیش از هر چیز، بیدار کردن فطرت و به آگاهی رساندن معرفت فطری را ایفا می‌کند و با تأمل در موارد آن، حالتی عرفانی به انسان دست می‌دهد که گویا دست خدا را در ایجاد و تدبیر پدیده‌های جهان، مشاهده می‌کند، همان دستی که فطرت او با آن، آشناست.
با توجه به این ویژگی‌هاست که رهبران دینی و پیشوایان ادیان آسمانی، این راه را برای توده‌های مردم برگزیده‌اند و همگان را به پیمودن آن، دعوت کرده‌اند و روش‌های دیگر را یا به خواص، اختصاص داده‌اند، یا در مقام احتجاج و بحث با اندیشمندان ملحد و فیلسوفان مادی به کار گرفته‌اند.
- نشانه‌های آشنا
راه ساده خداشناسی، تأمل در نشانه‌های خدا در جهان، و به تعبیر قرآن کریم تفکر در آیات الهی است. گویی هر یک از پدیده‌های جهان در زمین و آسمان و در وجود انسان، نشانی از مقصود و مطلوب آشنا دارند و عقربه دل را به سوی مرکز هستی که همیشه در همه جا حضور دارد هدایت می‌کنند.
همین کتابی که در دست دارید نشانه‌ای از اوست، مگر نه این است که با خواندن،آن با نویسنده آگاه و هدفداری آشنا می‌شوید؟ آیا هیچ گاه احتمال داده‌اید که این کتاب در اثر یک سلسله فعل و انفعالات مادی بی‌‌هدف بوجود آمده و نویسنده هدفداری ندارد؟ آیا احمقانه نیست که کسی بپندارد که یک دائره المعارف بزرگ چند صد جلدی در اثر انفجاری در یک معدن فلزات بوجود آمده است بدین گونه که ذرات آنها به صورت حروفی در آمده و با برخورد تصادفی با پاره‌های کاغذ، نوشته‌هایی را پدید آورده و سپس کاغذها با تصادف دیگری تنظیم و صحافی شده است؟
اما پذیرفتن تصادفات کور برای تبیین پیدایش این جهان عظیم با آن همه اسرار و حکمت‌های شناخته و ناشناخته، هزاران بار احمقانه‌تر از آن پندار است!
آری، هر نظم هدفمندی نشانه‌ای از ناظم هدفدار است و چنین نظمهایی در سراسر جهان، مشاهده می‌شود و همگی یک نظام کلی را تشکیل می‌دهند که آفریننده حکیمی آن را پدید آورده و همواره دست اندرکار اداره آن است.
بوته گلی که در باغچه روییده و از میان خاک و کود، با چهره رنگارنگ و بوی خوش، ظاهر گشته است، و درخت سیبی که از دانه کوچکی برآمده و هر ساله مقادیر زیادی سیب خوشرنگ و خوشبوی و خوشمزه ببار می‌آورد و سایر درختان مختلف با شکل‌ها و رنگها و خواص گوناگون .
نیز بلبلی که بر شاخ گل می‌سراید، و جوجه‌ای که از تخم بیرون آمده: نوک به زمین می‌زند و گوساله‌ای که تازه متولد شده پستان مادرش را می‌مکد و شیری که در پستان مادر فراهم شده و برای نوشیدن نوزاد، مهیا گشته است و همگی نشانه‌های اویند.
راستی چه هماهنگی عجیب و تدبیر شگفت انگیزی در پدید آمدن شیر در پستان مادران همزمان با تولد نوزادان وجود دارد!
ماهی‌هایی که هر ساله برای تخم ریزی، کیلومتر‌ها راه برای نخستین بار می‌پیمایند و مرغان دریایی که آشیانه‌های خود را در میان انبود گیاهان دریایی می‌شناسند و حتی برای یک بار هم اشتباهاً به آشیانه دیگری سر نمی‌زنند، و زنبورهای عسل که هر صبح از کندوها خارج می شوند و پس از پیمودن راههای طولانی برای استفاده از گل‌های معطر، شامگاهان به کندوهای خودشان باز می‌گردند و همگی نشانه‌های اویند.
عجیب‌تر انکه هم زنبورهای عسل و هم گاو و گوسفند‌های شیرده چندین بار بیش از اندازه نیازشان شیر و عسل، تولید می‌کنند تا انسان، این آفریده استثنایی و برگزیده، از آنها بهره‌مند شود!
اما انسان ناسپاس، ولی نعمت آشنای خود را نشناخته می‌انگارد و درباره او به جدال و ستیزه می‌پردازد!
در همین بدن انسان، شگفت انگیزترین آثار تدبیر حکیمانه دیده می‌شود: ترکیب بدن از جهازات هماهنگ،ترکیب هر جهاز از اعضاء متناسب، ترکیب هر عضو از میلیون‌ها سلول زنده خاص با اینکه همگی آنها از یک سلول مادر پدید آمده‌اند و ترکیب هر سلول از مواد لازم به نسبت معین و قرار گرفتن هر اندام در مناسب‌ترین جای بدن و حرکات و فعالیت‌های هدفدار اعضاء و جهازات مانند جذب اکسیژن به وسیله شش‌ها و انتقال آن به وسیله گلبول‌های قرمز خون، ساختن قند به اندازه لازم بوسیله کبد، ترمیم نسوج آسیب دیده با پیدایش سلول‌های جدید مبارزه با میکروب‌ها و دشمنان مهاجم به وسیله گلبول‌های سفید و ترشح هرمون‌های مختلف به وسیله غده‌های متعدد که نقش‌های مهمی را در تنظیم کارهای حیاتی بدن به عهده دارند و همگی نشانه‌های اویند.[۱]
این نظام عجیبی که هزاران دانشمند در طول دهها قرن هنوز نتوانسته‌اند بدرستی به ریزه‌کاری‌های آن پی ببرند به وسیله چه کسی برقرار شده است؟
هر سلولی یک سیستم کوچک هدفمند است و مجموعه‌ای از سلول‌ها عضوی را پدید می‌آورند که سیستم بزرگتر هدفمندی است و مجموعه سیستمهای گوناگون و در هم پیچیده، سیستم کلی و هدفمند بدن را تشکیل می‌دهند. اما کار به همین جا خاتمه نمی‌یابد بلکه سیستمهای بی شمار از موجودات جاندار و بی جان، یک سیستم عظیم کران ناپیدا را تشکیل می‌دهند بنام جهان طبیعت که تحت تدبیر حکیمانه واحدی با کمال نظم و انسجام، اداره می‌شود.
ذلکم الله فأنی تؤفکون[۲]
بدیهی است هر قدر دانش بشر، گسترش یابد و قوانین و روابط پدیده‌های طبیعی، بیشتر کشف شود اسرار و حکمت‌های آفرینش، بیشتر آشکار می‌گردد. ولی تأمل در همین پدیده‌های ساده و نشانه‌های روشن، برای دلهای پاک و ناآلوده،کفایت می‌کند.
آموزش عقاید، آیت الله مصباح یزدی: ص ۴۹-۵۳
[۱] - برای توضیح بیشتر پیرامون این مطلب به این کتابهای مراجعه کنید: راز آفرینش انسان، اثبات وجود خدا،نشانه‌های او.
[۲] - سوره انعام، آیه ۹۵.
>
نظرات شما عزیزان:
[ شنبه 26 شهريور 1390برچسب:راههای شناخت خدا, ] [ 9:55 ] [ علی ] |
[ |